Διαστημικός καιρός και επιπτώσεις στην Υγεία!
Κωνσταντίνος Καλαχάνης
Δρ. Φιλοσοφίας Ε.Κ.Π.Α.
Msc. Περιβάλλον και Υγεία, Διαχείριση Περιβαλλοντικών θεμάτων με επιπτώσεις στην υγεία, Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α.
Ο διαστημικός καιρός, ο οποίος αναφέρεται στις δυναμικές συνθήκες του διαστημικού περιβάλλοντος που προκύπτουν από εκπομπές του Ήλιου όπως ηλιακές εκλάμψεις και εκτινάξεις μάζας στέμματος (CME), έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο στην τεχνολογία όσο και στην ανθρώπινη υγεία. Οι ηλιακές εκπομπές αλληλεπιδρούν με το μαγνητικό πεδίο της Γης και μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές στα ηλεκτρικά συστήματα, τις δορυφορικές επικοινωνίες και άλλες τεχνολογίες. Ωστόσο, οι επιπτώσεις του διαστημικού καιρού δεν περιορίζονται μόνο στις τεχνολογικές υποδομές, αλλά επεκτείνονται και στον ανθρώπινο οργανισμό.
Ένα από τα κύρια φαινόμενα που επηρεάζουν την υγεία είναι η κοσμική ακτινοβολία, η οποία περιλαμβάνει υψηλής ενέργειας σωματίδια που προέρχονται από εξωγαλαξιακές και γαλαξιακές πηγές, όπως εκρήξεις υπερκαινοφανών αστέρων και εκτινάξεις μάζας από τον Ήλιο. Αυτή η ακτινοβολία χωρίζεται σε πρωτογενή και δευτερογενή. Η πρωτογενής κοσμική ακτινοβολία περιλαμβάνει σωματίδια όπως πρωτόνια και άλφα σωματίδια, ενώ η δευτερογενής ακτινοβολία προκύπτει από την αλληλεπίδραση της πρωτογενούς ακτινοβολίας με τα μόρια της ατμόσφαιρας της Γης, δημιουργώντας νέα σωματίδια όπως νετρόνια και μεσόνια.
Η κοσμική ακτινοβολία έχει συνδεθεί με αυξημένους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία, ιδίως για άτομα που εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα αυτής της ακτινοβολίας, όπως οι αστροναύτες και οι πιλότοι που πετούν σε υψηλά υψόμετρα. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι η έκθεση σε κοσμική ακτινοβολία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, ενώ έχει επίσης συνδεθεί με αυξημένη αρτηριακή πίεση και αρρυθμίες. Η ακτινοβολία αυτή μπορεί να προκαλέσει γενετικές μεταλλάξεις που επηρεάζουν την κυτταρική λειτουργία, οδηγώντας σε μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία.
Επιπλέον, οι γεωμαγνητικές καταιγίδες που προκαλούνται από ηλιακές εκτινάξεις μάζας μπορούν να επηρεάσουν τον ανθρώπινο οργανισμό μέσω της αλληλεπίδρασής τους με το μαγνητικό πεδίο της Γης. Αυτές οι καταιγίδες έχουν συσχετιστεί με αυξημένη εμφάνιση καρδιαγγειακών προβλημάτων, όπως οι αρρυθμίες, ιδιαίτερα σε άτομα που ζουν σε υψηλά γεωγραφικά πλάτη, όπου η έκθεση στις γεωμαγνητικές διαταραχές είναι μεγαλύτερη.
Η επιρροή του διαστημικού καιρού δεν περιορίζεται μόνο στους επαγγελματίες που βρίσκονται σε συνθήκες υψηλής έκθεσης. Ακόμη και οι καθημερινοί πολίτες μπορεί να επηρεαστούν, ιδιαίτερα σε περιόδους έντονης ηλιακής δραστηριότητας, όπου παρατηρούνται αυξημένα επίπεδα ακτινοβολίας. Ορισμένες ρευνες δείχνουν ότι η αυξημένη έκθεση σε κοσμική ακτινοβολία κατά τη διάρκεια τέτοιων περιόδων μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες για σοβαρά προβλήματα υγείας, καθιστώντας την παρακολούθηση και την πρόληψη των επιπτώσεων του διαστημικού καιρού κρίσιμη για τη δημόσια υγεία.</p style="text-align:></p style="text-align:>
Συνοψίζοντας, ο διαστημικός καιρός αποτελεί μια σημαντική πρόκληση για την ανθρώπινη υγεία, ειδικά σε έναν κόσμο όπου η εξερεύνηση του διαστήματος και η χρήση τεχνολογιών υψηλής ακτινοβολίας γίνονται όλο και πιο διαδεδομένες. Η κατανόηση των μηχανισμών με τους οποίους η κοσμική ακτινοβολία και οι γεωμαγνητικές καταιγίδες επηρεάζουν τον ανθρώπινο οργανισμό είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη στρατηγικών πρόληψης και προστασίας, ιδιαίτερα για τους επαγγελματίες που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο, αλλά και για τη γενικότερη προστασία του πληθυσμού από τις επιπτώσεις του διαστημικού καιρού.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
- Auger, P., Ehrenfest, P., Maze, R., Daudin, J., & Fréon, R. (1939). Extensive cosmic-ray showers. Reviews of Modern Physics, 11(3–4), 288–291. (https://doi.org/10.1103/RevModPhys.11.288)
- Beatty, J. J., & Matthews, J. (2011). Cosmic rays. In K. Nakamura et al. (Eds.), Particle Data Group (pp. 364–368).
- Fermi, E. (1949). On the origin of the cosmic radiation. Physical Review, 75(8), 1169–1174. (https://doi.org/10.1103/PhysRev.75.1169)
- Fonseca, M. V. (2003). Very high energy cosmic rays. Nuclear Physics B - Proceedings Supplements, 114, 233–246. (https://doi.org/10.1016/S0920-5632(02)01951-4)
- Galata, E., Ioannidou, S., Papailiou, H., Mavromichalaki, H., Paravolidakis, K., Kouremeti, M., Rentifis, K., Simantirakis, E., & Trachanas, K. (2017). Impact of space weather on human heart rate during the years 2011–2013. Astrophysics and Space Science, 362(138). (https://doi.org/10.1007/s10509-017-3115-3)
- Mavromichalaki, E. (2008). Cosmic radiation. Postgraduate program ΠΜΣ «Environment and Health, Capacity building for decision making», Medical School, National and Kapodistrian University of Athens.
- Mavromichalaki, H., Preka-Papadema, P., Theodoropoulou, A., Paouris, E., & Apostolou, T. (2017). A study of the possible relation of the cardiac arrhythmias occurrence to the polarity reversal of the solar magnetic field. Advances in Space Research, 59(1), 366–378. (https://doi.org/10.1016/j.asr.2016.10.023)
- Patrignani, C., et al. (Particle Data Group). (2016). Review of particle physics. Chinese Physics C, 40(10), 100001. (https://doi.org/10.1088/1674-1137/40/10/100001)
